FITAX, een beurs van waarde

Gepubliceerd: What’s Up # 11 – Rotterdam 2012

Op 8 december 2011 werd in TENT in Rotterdam een FITAX 750 georganiseerd door de Tupajumi Foundation in het kader van de tentoonstelling Face-Value die daar in deze periode te zien is. De FITAX is een kunstruilbeurs op non-profit basis. Al twee maal heb ik deelgenomen aan een dergelijke gebeuren en ik ben steeds enthousiast en elke keer met nieuwe aanwinsten thuis gekomen. Het principe van de FITAX is als volgt: kunstenaars en verzamelaars kunnen zich inschrijven met werken die zij willen inbrengen. Op de avond zelf kunnen deelnemers zonder tussenkomst van vertegenwoordigers of zonder financiële overwegingen werk ruilen, doorruilen of behouden. Het werk dat wordt ingebracht moet ongeveer een waarde vertegenwoordigen van bijvoorbeeld  € 500,- in het geval van een FITAX 500, of van € 750,- in geval van de FITAX 750 in TENT. Dit keer had ik als kunstenaar twee gouaches met tentoonstellingsvoorstellen uitgezocht die eigenlijk niet voor expositie bedoeld waren maar die me erg goed bevielen. ’s Middags deed ik er nog snel een lijst omheen en klokslag 18.00 u stond ik voor de deur bij TENT. In de ruimte waar het evenement zich af zou spelen was het al een drukte van belang, veel deelnemers waren voor aanvang gekomen om hun werk op een goede plek te kunnen hangen, die plekken waren al behoorlijk schaars aan het worden. Ik schreef me in, betaalde € 5,- per ingebracht werk en ik besloot de hoogte te zoeken. Een plekje boven Marie Civikov en naast Jeroen Jongeleen leek me wel geschikt, omdat in mijn werk schilderkunst en het concept een constante strijd voeren. Na de zoektocht naar door de Foundation geleverde spijkers, een hamer en na het wachten op een ladder lukte het me om het werk goed op te hangen waarbij ik nog bang was Eveline Visser in de weg te zitten, zij had tijdens mijn zoektocht kennelijk ook haar oog op dat gedeelte van de wand laten vallen.

Tijd voor een verfrissing! De Stichting zorgt bij elke gelegenheid voor een gestage stroom bubbels waarbij profiterolles en andere zoetigheid ad libitum genuttigd kunnen worden. Tot 20.00 u wordt gevorst en  beoordeeld: welke werken zou ik de mijne willen maken? Hoe populair zijn deze werken, hoeveel kans maak ik? De Tupajumi Foundation heeft inmiddels een vaste kern van aanhangers en daaromheen zijn steeds weer nieuwe enthousiaste deelnemers. Met stickers worden de werken en de  deelnemers van een naam voorzien, waardoor het eenvoudiger wordt werken en kunstenaars te herkennen. Het gebabbel in deze periode van de avond is heel nuttig om mensen te ontmoeten en om een beeld te krijgen van de sentimenten. Tot mijn verbazing blijven deelnemers zich melden, zodat de werken soms vier lagen hoog  hangen als om 20.00 u de officiële opening plaats vindt door Mariette Dölle , de artistiek directeur van TENT. Daarna legt Jonathan den Breejen van de Tupajumi Foundation de bedoeling  van de avond  uit en verklaart hij dat het ruilen mag beginnen. Al snel veranderen de eerste werken van eigenaar en binnen twintig minuten zijn twee van mijn eerste favorieten door anderen geruild. Tijdens mijn eerste FITAX, bij Kunst en Complex in Rotterdam, dacht ik ook door snel handelen een goede slag te kunnen slaan. Daar werkte dat voornemen in mijn nadeel, ik werd aan het lijntje gehouden en uiteindelijk ruilde ik toch tot mijn genoegen met V&B. Ik heb veel bewondering voor hun energie en mentaliteit. Kunstliefhebbers verzamelen met verschillende motieven en in mijn geval spelen naast verwantschap met en inspiratie voor mijn eigen werk ook sociale elementen een rol. Bij een gebeuren als FITAX zit echter dat sociale element het messcherp beoordelen en reageren soms in de weg. Ook deze avond sta ik veel te kletsen en laat het een beetje gebeuren. Dan wordt ik voorgesteld aan Lotte van Lieshout. Wij zijn beiden geïnteresseerd in elkaars werk, maar Lotte wil eerst nog wel wat met me praten. Dit is voor mij op zich al een reden om direct door te zetten, maar pas na eerst elkaar een paar keer gesproken te hebben besluiten we om te ruilen. De wand waarop ons beider werk hangt is erg geslaagd en als ik zoek naar wat me nog meer zou kunnen overhalen om mijn tweede werk te ruilen valt me op dat de dynamiek in de foto die naast mijn overgebleven werk hangt wel erg mooi parallel loopt aan die in de gouache. Na enig zoeken vind ik de fotograaf en ook deze ruil is snel beklonken: hem was hetzelfde opgevallen en hij bleek nieuwsgierig te zijn naar de maker van de gouache. Willem Veldman, zoals de kunstenaar heet, is een actieve fotograaf in de skatewereld en als ik later zijn site zie ben ik danig onder de indruk.

Tenslotte  reis ik met wat Hagenaars terug naar de residentie en  iedereen is enthousiast. Eerder dit jaar is in Nest in Den Haag een FITAX 500 gehouden, maar daar was de sfeer anders, meer ingehouden en voorzichtig. Misschien is het onbekendheid met het fenomeen of komt het door de vele deelnemers van buiten Den Haag, maar eerder heeft stichting Quartair in hun ruimte veilingen georganiseerd met kunstenaars die toch veel enthousiasme opriepen. De Haagse kunstwereld lijkt meer naar binnen gekeerd dan die van Rotterdam. De FITAX (First International Tupajumi Art Exchange) vergt een wat onthechte mentaliteit die zich niet met reputaties, circuits of  financiële waarde bezig houdt en daarnaast is een sociale houding een voordeel. De deelnemer moet een subjectieve waarde voor een begeerd kunstwerk bepalen. De vraag is: “wil ik mijn eigen werk werkelijk ruilen voor het werk waarop mijn  oog is gevallen? “ Bij een gestelde waarde van ongeveer € 500,- is dat nog te overzien, maar in het geval van een FITAX 1500 of een FITAX 2500 vergt het werkelijk engagement om tot een ruil te komen. Het wekt geen verbazing dat dergelijke beurzen tot nu toe alleen in Duitsland gehouden zijn waar de prijzen voor kunstwerken hoger liggen dan in Nederland en waar men op een meer vanzelfsprekende manier met kunst om lijkt te gaan. Voor kunstenaars heeft het gebeuren verschillende kanten. Het is natuurlijk altijd prettig als andere kunstenaars je werk zo goed vinden dat ze het willen ruilen, vooral als het mensen zijn die je nog niet kent of voor wiens werk je zelf  veel respect hebt. Als meerdere mensen met je werk willen ruilen kan de avond niet meer stuk. Daarnaast is het een mooie manier om een eigen verzameling aan te vangen of uit te breiden. Ik vind het opvallend dat er verschillende generaties aanwezig zijn bij de ruilbeurs waardoor je een breed scala aan reacties kan verwachten. Het kan daarentegen heel teleurstellend zijn als je werk helemaal geen reacties oproept of als pogingen om een ruil tot stand te brengen op niets uit lopen. Enig relativeringsvermogen helpt dan wel.

De Tupajumi Foundation die verantwoordelijk is voor de FITAX is een idealistische stichting die voortkomt uit een samenwerkingsverband van  drie vrienden, Jonathan den Breejen (NL), Ilpo Jaäskeläinen  (FI) en Robert Chaplin (CND). Met een DIY-mentaliteit organiseerden zij tentoonstellingen, daarbij gebruik makend van elkaars netwerken en mogelijkheden in de verschillende landen, waardoor zij de kans kregen in het buitenland te exposeren en hun netwerk uit te breiden. Zoals dat gaat met clubjes zit er verloop in en sinds drie jaar geleden de stichting Tupajumi werd opgericht vormen Jonathan den Breejen, Berenice Staiger en  Alex Jacobs het bestuur. De doelstelling van de stichting is vrij algemeen: zij wil kunst en kunstenaars in het algemeen promoten en daar mogelijkheden voor creeëren. Inmiddels zijn daartoe een aantal initiatieven uitgevoerd. De Dutch Treat-tentoonstellingen in Bergen, (NO), Chicago (USA), Helsinki (FI) en Sigmaringen (DE) zijn voorbeelden uit de oorspronkelijke doelstellingen. Daarnaast zijn nu de RE: tentoonstellingen naast de officiële kunstbeurzen opvallende initiatieven. Door Jaap Sleper van galerie 10 in Utrecht en de kunstenaars van die galerie werd in 2010 voor Art-Rotterdam een antwoord verzonnen op de moeilijkheden die zich voordoen bij pogingen van galeries en kunstenaars om werk op een beurs te laten zien. Met de eerder genoemde DIY-mentaliteit werd Re: Rotterdam op de kaart gezet. Alex Jacobs, die door Galerie 10 vertegenwoordigd wordt, heeft toen als bestuurslid een presentatie van de Tupajumi-stichting geopperd en heeft tegelijkertijd met de stichting een deel van de organisatie op zich genomen. Tegenover de officiële beurs was zo een presentatie te zien van de kunstenaars van Galerie 10 en het netwerk van de stichting. Een paar maanden later is in hartje Amsterdam op dezelfde wijze een RE:Amsterdam georganiseerd en op dit moment wordt een grote Re: Rotterdam 2011 samengesteld. In eerste instantie zijn uitnodigingen naar kunstenaarsinitiatieven gestuurd, maar inmiddels blijkt het gebouw waar dit evenement gehouden wordt zo groot te zijn dat een open call is uitgegaan via trendbeheer waardoor Re:Rotterdam 2011 een heel uitgebreid en divers beeld zal gaan laten zien van de kunstwereld die niet op de beurs vertegenwoordigd is.

Kort geleden is bovendien Jonathan den Breejen de site www.Callfor.org  begonnen waarop oproepen voor tentoonstellingen, prijzen e.d. uit de hele wereld samen komen en op één plek gevonden kunnen worden. Zo entameert deze uitermate sympathieke stichting bijzonder veel activiteiten voor kunstenaars, dwingt onafhankelijk van de handel respect af voor de kunsten en bouwt ze aan een uitgebreid netwerk dat haar activiteiten versterkt en uitbreidt.