Kroum van Hanoch Levin door de Koninklijke Vlaamse Schouwburg ism het RO-theater op 19 april 2008
Gepubliceerd: 21 april 2008, chmkoome’s blog

Bij binnenkomst in de zaal valt direct het decor op: het doet sterk denken aan een modernistisch sculptuur. Je kunt het zien als een verbeelding van de appartementengebouwen in Tel Aviv waar zich het stuk in de zeventiger jaren afspeelt, die zijn in een zelfde geest gebouwd. Er zijn geen organische vormen in te ontdekken, de kleur doet aan beton denken: hier kan weinig leven bloeien! Om en in dit sculptuur speelt zich het stuk af, van het achtertoneel komt Kroum, de hoofdpersoon op en doet zich direct kennen als een man die zich niet wil binden, niet aan werk, niet aan een plek, niet aan een vrouw, hij ontvluchtte ook zijn moeder die op hem wacht als hij van zijn reis terug komt. Die reis is mislukt en thuis in Tel Aviv vindt hij het leven en de dood waaraan hij zich niet wilde overgeven. Zijn oude vrienden en liefdes willen hem graag tussen hen opnemen, maar Kroum blijft aan de zijlijn. Hij ziet hen verhoudingen met elkaar beginnen (verliefd worden is te veel gezegd), ruzie maken, ziek worden en sterven. Zijn oude geliefde wil hem terug, maar hij wil niet en ze zal een kind van de ander krijgen waarmee zij was tijdens zijn afwezigheid.

Dit alles wordt vet gespeeld door de Belgische acteurs van KVS op een manier die ik in geen tijden gezien heb. Heel erg op het publiek gespeeld, in monologen en dialogen of ensembles keren de spelers zich naar het publiek, kijken strak de zaal in of draaien met hun heupen voor het publiek teneinde hen te overtuigen van de schijnzekerheden die ze naar voren brengen. De acteurs en actrices in de handeling komen steeds van het achtertoneel op en degenen die achterblijven hangen op elkaar of alleen waardoor je een wanhopig gevoel van onveranderlijkheid krijgt. De acteurs weten wel raad met de tekst: de volledige overgave van Troeda die door Kroum angstig geweigerd wordt, de monoloog van Doepa waarin zij het verlangen naar een man uit, maakt niet uit welke, want ze is eenzaam en ontploft bijkans. Of de klinische blik van de dokter als zij de stervende Toegati duidelijk maakt dat de medische wetenschap wetenschappelijk te werk gaat en niet aan sociaal werk doet, het wordt heel overtuigend neergezet allemaal.

Als dan ten slotte de moeder van Kroum gestorven is, is het voor hem nog te vroeg, hij is er nog niet aan toe een dergelijk verdriet te verwerken en vecht ermee zich er ook aan over te geven. Het lijkt echter of er iets in hem gebroken is: zou hij zijn verzet opgeven en eindelijk het boek gaan schrijven waaraan hij steeds wil beginnen? Is dat misschien het verhaal wat we zojuist gezien hebben?

Het stuk is erg goed door de boertige manier waarop de soms scherpe teksten worden gebracht. De dramatische delen worden met net genoeg pathos gebracht waardoor ze ook werken. Door de montageachtige sfeer van het geheel miste ik echter een dramatische ontwikkeling in de hoofdpersoon Kroum terwijl die wel degelijk aanwezig is: van volledige afwijzing van het leven naar engagement met de stervende Toegati  die hij de ondergaande zon nog laat zien, naar een verlangen naar rouwverwerking als zijn moeder overlijdt. Het past waarschijnlijk bij de chaotische maatschappij in Israël waarin alleen de dogmatische religie zekerheid biedt.